Een zeeman en een vrouw in omhelzing – Peter Paul Rubens (1577-1640) en de moderne schilderkunst

Phoebus Focus XV

Peter Paul Rubens werd in de zeventiende eeuw wereldberoemd met zijn grote en grootse taferelen voor dramatiek en emotie. Gespierde helden en bevallige dames beleven daarin wonderlijke avonturen, en ook de lijdensweg en de dood van Christus wist Rubens beklijvend in verf te vatten.

Nog steeds associëren we de Antwerpse kunstenaar met dat soort pronkstukken. Toch schilderde hij ook kleinere, meer ingetogen schilderijen. Een zeeman en een vrouw in omhelzing is daar een treffend voorbeeld van – en wat voor een! Rubens observeert direct, is eerlijk in zijn observatie en toont zo de mens in al zijn menselijkheid. In zijn historietaferelen sublimeert hij die menselijke eigenschappen vervolgens tot een goddelijke apotheose. Maar soms, zoals in dit intieme werk uit ca. 1615-1618, versterkt Rubens het menselijke net, tot op het punt dat het bijna dierlijk wordt. Dat doet hij bewust: volgens Rubens’ artistieke theorieën bezitten mensen dierlijke karaktertrekken, en die vertalen zich ook anatomisch. Rubens-expert Nils Büttner analyseert het werk en ontdekt de vele gelijkenissen met andere kunstwerken van de meester.

In de reeks ‘Phoebus Focus’ gaan experts en wetenschappers in op topstukken uit de rijke collectie van kunststichting The Phoebus Foundation.

Nils Büttner (°1967) is hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Staatliche Akademie der Bildenden Künste in Stuttgart. Hij is lid van het Centrum Rubenianum vzw en van de redactieraad van het Corpus Rubenianum Ludwig Burchard, de oeuvrecatalogus van Peter Paul Rubens. Büttner specialiseerde zich in de omvangrijke kunstproductie en de brede culturele context ervan in het Duitsland en de Nederlanden van de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw. Zijn indrukwekkende lijst van publicaties vormt een aaneenschakeling van belangrijke meesters uit de kunstcanon. Zo schreef hij onder meer over Jheronimus Bosch, Peter Paul Rubens, Johannes Vermeer en Rembrandt.